BİR AŞILI AĞACIM OLSUN İSTERMİSİNİZ?

Aşılama nedir?
Aşılama iki bitki parçasını bir bitkiymiş gibi kaynaşarak ve büyümelerine devam edecek şekilde birleştirme tekniğidir.
Yeni bitkinin üst kısmını meydana getirecek olan kısmına kalem, kökünü meydana getirecek alt kısmına anaç denir.
Genel olarak aşılar, aşı materyaline göre iki kısma ayrılır.

1- Göz aşısı
2- Kalem aşısı

Bu makale ile aşı konusunda hiç bilgisi olmayan ister bayan, ister erkek olsun, aşama aşama basit ama tutma oranı yüksek, kolay yapılabilir bir kalem aşısı çeşidi olan ÇOBAN AŞISINI (Kabuk altı aşı) birlikte yapmayı öğreneceğiz.
Aşının tarifinden de anlaşılacağı üzere aşı için gerekli olan aşılanacak fidan (anaç) ve üzerine yeni bitkiyi oluşturacak bitki parçası (kalem) gerekmektedir. Buna ilave olarak aşı yapabilmek için asgari aşı bıçağı, aşı bandı(rafya), aşı macunu, bahçıvan makası, eldiveni ve testeresine ihtiyaç vardır.

ÇOBAN AŞISI veya kabuk altı aşısı da denen bu kalem aşısında aşılanacak fidanda su yürümüş olmalıdır . Ancak kalem ise durgun zamanda alınarak muhafaza edilmiş olmalıdır. Bu durum aşıda başarı oranını artırmaktadır. Bu nedenle aşı kalemlerimizi ağaçlara su yürümeden almalıyız. Şubat ayı uygun bir tarih olup alınan çelikler aşağıda ifade edilen uygun saklama koşullarında bölgelere göre farklılıklar arz eden ağaçlara su yürüme tarihine kadar saklanmalıdır.

Kalemlerin alınması:
Kalemler;kaliteli ve bol meyve veren meyve ağaçlarının sağlıklı, iyi gelişmiş meyve ağacının iyi güneş gören yerlerindeki çoğunlukla bir önceki yıla ait sürgünlerinden alınmalıdır. Kalemler pişkin yanı iyi gelişmiş ,özlü yapıda olmalıdır. Meyve ağaçlarının gövdelerinden dikine çıkan obur diye tabir edilen, boğum araları fazla olan sürgünlerle , boğum araları çok sık ve iyi gelişmemiş zayıf sürgünler kalem elde etme amacıyla kullanılmamalıdır.
Alınan kalemlerin aşı zamanına kadar saklanması iki şekilde yapabilir.

Rafya (aşı bağı)-aşı makası-testere-bahçıvan makası-aşı macunu:

1- Aşı kalemi olarak kullanılacak malzeme çelikler halinde bahçede açılan 20-30 cm derinlikteki Çukura katlamaya alınır. Her meyve çeşidinin ayrı ayrı desteler halinde olması aşılama esnasında bize kolaylık sağlar. Ayrıca çeliklerin uçları su yürümesini yavaşlatmak için aşağı doğru konması uygun olur. Kısmi havalanması içinde çeliklerin kumlu ve milli geçirgen toprakla örtülmesi gerekmektedir. Bu şekilde dış ortamda doğal iklim koşulları alında çelikler ağaçlara su yürüdüğü döneme kadar uygun koşullarda saklanmış olacaktır.

Toprakta saklama (katlama)         Soğuk hava deposunda saklama

2-İkinci saklama usulü ise resimde görüleceği üzere çelikler nemlendirilmiş gazete kağıdına sarıldıktan sonra naylon poşet içine konarak ağzı bağlandıktan sonra buzdolaplarının sebzelik bölümünde 0-4 0C ve % 75-80 nemli ortamda aşılama dönemine kadar saklanması mümkündür. Bu şekildeki saklama ile 3-4 aya kadar çelikler saklanabilir. Fakat soğuk hava depolarında muhafaza edilen çelikler aşılama öncesinde 1-2 gün su dolu kaplarda bekletildikten sonra aşı uygulaması yapılmalıdır.

AŞILAMA:
Ağaçlara su yürüme dönemi bölgelere göre ve hava şartlarına göre değişmekle beraber Marmara bölgesi için mart 15- nisan 15 arasında olmaktadır. Su yürümesi ile kabuk ile odun birbirinden kolaylıkla ayrılabilmektedir. Çoban aşısı 2 cm den 10-15 cm kalınlığına kadar anaçlara rahatlıkla uygulanabilir. Diğer kalem aşılardan farkı anacın kalınlığına göre 2 den fazla kalem yerleştirilebilmesidir. Bu aşılama şekli kalın gövdeli yabanı meyve ağaçlarının aşılanması yanında çeşit değiştirme yapılacak meyve ağaçlarında sık kullanılmaktadır. Bu aşıda yara yüzeyi yarma aşıya göre daha az olmaktadır. Aşılanacak bitki (anaç) testere ile kesilir. Testere ile kesilen yüzey aşı bıçağı yardımı ile temizlenerek perdahlanır. Bu işlem anacın kesik yüzeyinde çeşitli hastalık etmenlerinin oluşmasını ve barınmasını engeller , kesilen kısmın canlı kalmasını sağlar ve aşının tutma oranını artırır.

Aşi yapılacak anaçta testere ile kesim sonrası kesim yüzeyinin perdahlanması:

Kesilen ve kesik yeri perdahlanan anaçta aşı kalemlerinin kabuk ile odun gövde arasına yerleştirilmesi için anacın kalınlığına göre 1-2-3-4 noktada kabuk kesimleri şekilde görüldüğü gibi yapılır.Burada dikkat edilmesi gereken husus kesiğin odun kısmına geçmemesine dikkat edilmelidir.
Bu işlemden sonra toprakta katlama ile sakladığımız veya soğuk hava deposunda (buzdolabı) sakladığımız çeliklerden kalemler hazırlamamız gerekir. Toprakta muhafaza ettiğimiz çeliklerden herhangi bir işlem yapmadan kalemler hazırlayabiliriz. Soğuk hava deposunda beklettiğimiz kalemleri ise aşılama işlemine başlamadan iki gün önce su içine daldırarak beklettikten sonra kalem yapımında kullanmamız gerekmektedir. Bu uygulamayı unutmamalıyız.

KALEMİN HAZIRLANMASI
Sakladığımız çeliklerden 2-3 göz içerecek şekilde kalemler kesilir ve kalemin en alt gözünün ters tarafından ve en alt göz seviyesinden daha aşağıdan başlamak kaydıyla kalem kalınlığına bağlı olarak 4-5 cm olacak şekilde resimde görüldüğü gibi eğik kesim yapılır.Kalemin üst kısmi ise en üst gözün üst kısmından gözün ters yönünde hafif eğimli olarak kesilir.
 

Kalemlerin anaca yerleştirilmesinden sonra aşı bağı ile kalemler sıkı şekilde anaç gövdesine bağlanır. Bağlama ile yara yerleri tamamen örtülür.

Son olarak da aşı macunu, su tut veya parafinle anaçtaki kesik ve yara yerleri su ve hava almayacak şekilde macunlanır. Ayrıca kalemlerin üst ucundaki kesiklerde macunlanarak buralardan oluşacak su kayıpları önlenerek kalemin kuruması engellenmiş olur.  

Aşılama esnasında anaç üzerinde sürgünler varsa 1-2 sı hariç diğerleri çıkarılmalıdır.Aşının tutması ve kalemin sürmesi ile bu bırakılan sürgünlerde göz bırakılmayacak şekilde kesilerek kalemle rekabeti önlenmelidir.Bu kurallara dikkat ederek yapacağımız aşılarda basarı oranımız yüksek olacaktır.

Yaptığımız aşının tutup tutmadığı 25-40 gün içinde anlaşılır. Aşı bağlarının anacın genişlemesini ve kallus oluşumunu engellememek için gevşetilmesi gerekmektedir.Aşı bağı olarak esnek bağlar kullanılmış ise bu mahzur daha az olacağından aşı bağının çözülmesinde acele edilmemelidir. Kalemlerin tamamen kaynaştığından tamamen emin olduktan sonra aşı bağları kesilmelidir.