NİÇİN EMPRENYE YAPMALIYIZ?

Tarih boyunca insanların en yaygın olarak kullandığı malzeme ahşap olmuştur. Sanayinin gelişmesiyle yerini metal ve plastik türevli ürünlere kaptırsa da. Ahşabın doğallığı, insana ferahlık veren yapısı, mekanik ve fiziksel özellikleri sebebiyle değerini hiçbir zaman kaybetmemiş. Aksine hep aranan ve akla ilk gelen malzeme olmuştur.

Bu üstün özellikleri yanı sıra ahşap malzeme doğal bir materyal olduğu için biyolojik canlılar (mantar, böcek) tarafından kolayca ve hızlı bir şekilde tahrip edilebilmesi, rutubet ve sıcaklığa bağlı olarak ebatlarını değiştirmesi ve yanabilen bir malzeme olması sebebiyle dış ortamda kullanılırken çeşitli koruyucu maddelerle muamele edilmesi gerekmektedir.

Park, bahçe ve yeşil alanlarda ahşap malzeme yoğu olarak kullanılmaktadır. Belli başlı kullanım alanları çocuk oyun grupları, piknik masaları, kameriye, pergola, çardak, çit kazıkları, ağaç kazıkları, kütük evler, banklar, oturma grupları, Kemerler, havuz kenarları ıslak zeminler, eğimli arazilerde teraslama yapımında ve köprüler gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Orman kaynaklarımız kısıtlı ve orman türevli ürünler pahalı olduğundan dolayı ürünlerin kullanım ömrünü uzatmak zorundayız.

Ahşap malzemenin daha uzun ömürlü olması için insanoğlu hep arayış içinde olmuştur. Tarih öncesi kalıntılarda yapılan inceleme ve araştırmalarda ahşap malzemenin ömrünü uzatabilmek için yapılan en basit uygulama malzemelerin kömürleştirilerek korunmasıdır. Bu uygulamada toprak altında kalacak ahşap malzeme yakılarak yüzey kısmının kömürleşmesi sağlanırdı. Ayrıca bitkisel ve hayvansal yağlar da ağaç malzemenin ömrünün uzatılmasında kullanılmıştır.

Günümüzde ise ahşap malzemelerin daha uzun ömürlü olabilmesi için 2500 yüzün üzerinde emprenye maddesi vardır. Ahşap malzemeler bu koruyucu kimyasal maddelerle kaplanarak veya emprenye edilerek uzun yıllar özelliklerinden bir şey kaybetmeden kullanılabilmeleri sağlanır. Her ağaca emprenye maddesinin nüfuz edilebilmesi aynı değildir. Bu ağacın permeabilitesi (geçirgenliği) ile ilgili bir şeydir. Ağaçları sert ağaçlar(kayın, meşe, gürgen vb.) ve yumuşak ağaçlar (ladin, çam, köknar, sedir vb.) diye iki guruba ayırıyoruz. Emprenye ederek yumuşak ağaçdan elde edilen malzemelerin fiziksel ve mekanik sel dirençlerini artırıp sert ağaç malzeme yapamayız. Emprenye ederek ağaç malzemenin fiziksel ve mekanıksel özelliklerini de artıramayız. Hatta bazı emprenye maddeleri ağaç malzemenin fiziksel ve mekanik sel dirençlerinin azalmasına sebebiyet verirler.

Kullanılan emprenye maddesi yanmayı geciktirebilmeli ve odun içerisine iyi ve derin bir şekilde nüfuz edebilmelidir. Odun malzemenin fiziksel ve mekaniksel özelliklerini azaltmamalı. Böcek ve mantarlar için etkili olmalı. İnsan ve hayvanların sağlığı üzerine zararlı ve zehirli bir etki yapmamalıdır.

Başlıca emprenye teknikleri; daldırma ve vakum-basınç sistemi olmak üzere ikiye ayrılır.
 

1.Daldırma yöntemiyle ihtiyacımız ölçüsünde hazırlanmış malzemeler içerisi emprenye maddesi ile dolu havuzun içine atılır. Belirli bir süre beklenilerek emprenye maddesinin malzemeye nüfuz etmesi sağlanır. Bu yöntemle sadece yüzeysel bir koruma sağlanmış olduğundan. Her hangi bir şekilde malzemenin kesilmesi veya vidalamak için delinmesi halinde eprenyesiz kısımlar ortaya çıkacağı için daldırma yöntemi ile emprenye edilen malzemeler direk su ile temas eden yerlerde kullanılması önerilmez.

2.Vakum-basınç emprenye sisteminde ise ihtiyaçlar ölçüsünde hazırlanmış ahşap malzemeler emprenye kazan silindirinin içine konur. Önce vakum uygulanarak ahşabın içindeki hava boşaltılır. Daha sonra kazanın içi emprenye maddesi ile doldurulur. 12 atü basınç uygulanarak gerekli emprenye maddesi emdirilene kadar işleme devam edilir. Basınç süresi tamamlandığında kazan açılarak emprenye maddesi boşaltılır. Son olarak kazan kapatılıp vakum uygulanarak emprenye maddesinin ahşabın bünyesindeki ve yüzeyindeki fazlası geri alınır. En sağlıklı sistem budur diyebiliriz. Emprenye maddesi ağacın içlerine kadar nüfuz ettiğinden ayrıca bir korumaya gerek yoktur.

Ancak açık havaya maruz kalan her hangi bir ahşap ön korumalı olsa bile hava koşullarından korunmalıdır. Kaliteli bir su itici veya şeffaf boya uygulaması çok faydalı olacaktır.